Mahabharata 10 i 11 - Księga o ataku na śpiących i Księga kobiet; Przemysław Szczurek

Zespół wybitnych polskich indologów podjął się przetłumaczenia na język polski Mahabharaty(poczynając od Ksiąg bitewnych realizowanego w ramach grantu Narodowego Programu na Rzecz Humanistyki Uniwersalia 2.2, no. 22H/16/0357/84 (2017–2023), jednego z dwóch głównych hinduistycznych poematów epickich, znajdujący się w kategorii smryti i należący do głównych dzieł literatury indyjskiej.

Mahabharata, czyli „Wielka opowieść o rodzie Bharatów”, to sanskrycki epos, którego proces kompozycji datuje się zazwyczaj na okres od IV w. p.n.e. do IV w. n.e. Bez Mahabharaty nie byłoby kultury indyjskiej w znanej nam postaci. Wątki oraz motywy wywodzące się z eposu wykorzystywane były w klasycznej sanskryckiej literaturze i sztuce, a dzisiaj są tematem wieloodcinkowych seriali. Głównym wątkiem Mahabharaty są dzieje dwóch spokrewnionych ze sobą rodów – Pandawów i Kaurawów – oraz ich nieustanna rywalizacja. To opowieść o żądzy władzy i o jej rewersie, czyli upokorzeniu domagającym się odwetu. To opowieść o rozkręcającej się spirali przemocy i zemsty.

„Księgi 10 i 11 Mahabharaty (MahŻabhŻarata, MBh) odgrywają szczególną rolę w narracji epickiej ogromnego w swoich rozmiarach, wielowarstwowego i wielowymiarowego eposu. Stanowią coś w rodzaju punktu zwrotnego pomiędzy wojną i pokojem, opisując okres przejścia od działań militarnych podczas wielkiej 18-dniowej bitwy do ustanowienia nowego panowania i nowego ładu w królestwie Kaurawów1. Przejście to ma z jednej strony niezwykle dramatyczne i okrutne oblicze, z drugiej elegijne, pełne smutku i żałoby.

Akcja księgi 10 Mahabharaty rozgrywa się zaraz po zakończeniu działań wojennych na Polu Kuru (Kuruks. etra), opisanych w księgach 6–9.

To, co następuje później, po wielkiej bitwie i opisane jest w kolejnych księgach, stanowi konsekwencję i następstwo wydarzeń z centralnych ksiąg bitewnych. Bezpośrednie następstwo bitwy opisują dwie relatywnie krótkie księgi, których komentowane tłumaczenie jest treścią niniejszego tomu i których bliskość tematyczna z poprzedzającymi księgami pozwala także, choćby nieformalnie, zaliczyć je do ksiąg bitewnych eposu, albo tzw. ksiąg Kurukszetry. To właśnie księga dziesiąta – „Księga o ataku na śpiących” (Sauptikaparvan) i jedenasta – „Księga kobiet” (StrŻıparvan). Treścią tej ostatniej są przede wszystkim opisy lamentów (nie tylko zresztą kobiecych) nad poległymi w bitwie bohaterami, opisy samych bohaterów leżących na polu bitwy oraz uroczystości pogrzebowych im poświęconych.